Deze keer werd de vraag gesteld door David D. uit Hasselt:

In België heb ik voor een bepaald geneesmiddel geen voorschrift nodig, maar in de apotheek van mijn vakantiebestemming was dit niet het geval. Hoe komt het dat ik daar een voorschrift nodig heb, en hier niet?

Binnen Europa is er geen eengemaakt beleid rond de noodzaak van een voorschrift voor een bepaald geneesmiddel. Heel grote verschillen tussen Europese landen zijn er niet, maar het is inderdaad wel mogelijk dat de overheden van de Europese landen elk een ander beleid voeren voor een geneesmiddel of een klasse van medicatie.

Ieder land voert een eigen gezondheidszorgbeleid

Belangrijk om weten is dat elke lidstaat van de Europese Unie autonoom een eigen beleid rond gezondheidszorg kan voeren. Een land kan eigen regelgeving rond voorschriften en terugbetaling uitvaardigen. Een geneesmiddel dat je in Nederland alleen met een voorschrift kan verkrijgen, kan je mischien zonder voorschrift kopen in een Duitse apotheek.  Of een geneesmiddel is in Frankrijk alleen maar aan een hoge dosis beschikbaar en op voorschrift, terwijl  je in Spanje  wel een lagere dosis kan kopen zonder voorschrift. Deze verschillen hangen vaak af van de organisatie van de verschillende gezondheidszorgsystemen in de betreffende landen, en van de controle door de nationale instellingen die rond gezondheidszorg werken. 

Tip

Check je reisapotheek om er zeker van te zijn dat alle geneesmiddelen erin steken die je nodig kunt hebben als je op vakantie gaat.

Risico’s en veiligheid

Elk land beoordeelt nog eens afzonderlijk de risico’s en de veiligheid van de geneesmiddelen om een voorschrift al dan niet te verplichten.  Het doel is om de veiligheid van de patiënt te garanderen en het risico op misbruik of bijwerkingen tegen te gaan, maar de manier waarop men dit doet, kan van land tot land verschillen.

Culturele opvattingen

In Zuid-Europese landen zoals Spanje en Italië heeft men een groot vertrouwen in artsen en zien we een tendens van meer voorschriftplichtige geneesmiddelen. In de Scandinavische landen zien we eerder het omgekeerde, er heerst een cultuur van meer zelfzorg met een grotere tolerantie voor zelfmedicatie. Dat zorgt ervoor dat het beleid minder strikte regels heeft voor de beschikbaarheid van bepaalde geneesmiddelen op voorschrift.

Rekening houden met lokale gezondheidsproblemen

In sommige Europese landen komen bepaalde aandoeningen en gezondheidsproblemen veel frequenter voor dan in andere landen. In die landen kiezen de overheden er vaak voor om het verkrijgen van bepaalde medicatie zonder voorschrift te vergemakkelijken. Landen met een hoog percentage inwoners met een bepaalde allergie, zullen er bijvoorveeld voor kiezen om antihistaminica zonder voorschrift beschikbaar te stellen om zo de artsen niet onnodig te belasten.

Een kwestie van geld

Landen maken eveneens economische overwegingen bij hun beslissing om een geneesmiddel al dan niet voorschriftplichtig te maken. Een nationaal geneesmiddelenbeleid is er ook op gericht om de kosten van de gezondheidszorg onder controle te houden. In landen waar de  kosten voor de gezondheidszorg grotendeels door de overheid worden gedragen, kan er een tendens zijn om medicatie voorschriftplichtig te maken om overconsumptie en verspilling tegen te gaan. Omgekeerd kunnen landen waar vooral private ziekteverzekeraars aan zet zijn, een meer flexibel beleid voorstellen qua beschikbaarheid en terugbetaling van geneesnmiddelen om de concurrentie en marktwerking van die ziektverzekeraars te bevorderen.

Complex

Het ziet er nog niet naar uit dat de lidstaten van de Europese Unie het beleid rond het al dan niet voorschriftplichtig maken van alle geneesmiddelen zullen harmoniseren. Het blijft een ingewikkeld gegeven, dat afhangt van heel wat factoren. Ieder land heeft zijn eigen context en gezondheidszorgsysteem en dat maakt een eengemaakt beleid rond een verplicht voorschrift (of niet) bijzonder complex in een cultureel diverse regio zoals Europa.